Wychowanie dziecka to nie lada wyzwanie dla każdego rodzica. Należy dbać o zdrowe jedzenie, rozwijające zajęcia itd. – można by wymieniać bez końca. Często dbając o wiele różnych potrzeb – zwłaszcza materialnych i intelektualnych, zapominamy jednak, jak ważne jest wspieranie rozwoju emocjonalnego naszych dzieci. Nikt nas raczej tego nie uczył, przez wiele pokoleń przed nami potrzeby emocjonalne były pomijane. Obecnie jednak rośnie świadomość jak ważny to obszar.

Jako rodzice, opiekunowie czy nauczyciele, musimy pamiętać, że emocje dziecka są znacznie bardziej złożone niż to, co widzimy na powierzchni. Dziecko pokazuje jak umie, to co jest wewnątrz niego, a dziać się tam może naprawdę dużo!

Pomyśl o zachowaniu dziecka jak o górze lodowej. Na powierzchni widzimy tylko te najprostsze reakcje – płacz, śmiech, krzyk czy tupanie. Ale pod tą warstwą kryje się cała masa ukrytych uczuć, myśli i pragnień, których dziecko często nie potrafi jeszcze dobrze wyrazić. Właśnie dlatego warto czasem zastanowić się, co naprawdę dzieje się w jego wnętrzu.

Każda emocja, którą dziecko odczuwa, jest reakcją na jakieś potrzeby – zaspokojone lub nie. „Dzieci zachowują się dobrze, kiedy czują się dobrze”. Jeśli widzisz trudne zachowanie, to nie jest to złośliwość dziecka i jego chęć zrobienia Ci przykrości, tylko sygnał, że coś jest nie tak. Możemy skupić się tylko na tym, co widzimy na zewnątrz, ale warto poszukać przyczyny. To tak, jakbyśmy nie tylko patrzyły na czubek góry lodowej, ale też zajrzały pod powierzchnię i zamiast skupiać się na skutkach przeżyć dziecka, znaleźć przyczynę trudnego zachowania.

Pierwszym krokiem w wspieraniu emocjonalnym dziecka jest akceptacja jego uczuć. Każde uczucie, niezależnie od tego, czy jest przyjemne czy nie, jest ważne. Oczywiście takie podejście, wcale nie jest zgodą na każde zachowanie. Możesz akceptować złość dziecka na kolegę,  jednocześnie nie zgadzając się, żeby kogoś biło.

Ale co robić i mówić, żeby dawać akceptację?

Słuchaj

Kiedy dziecko mówi o swoich uczuciach, staraj się słuchać go z pełną uwagą, bez przerywania i oceniania. Dzięki temu poczuje, że to, co czuje, jest dla Ciebie ważne.

Nazwij uczucia

Pomóż dziecku zrozumieć, co czuje, nazywając jego emocje. Na przykład, „Twoja ulubiona zabawka się zepsuła, chyba jesteś smutny”. To pomaga dziecku zidentyfikować i zrozumieć swoje emocje. Pamiętaj, to dziecko jest ekspertem w swojej sprawie, więc jeśli stwierdzi: „ależ ja się z tego powodu złoszczę!” – przyjmij to.

Unikaj zaprzeczania uczuciom i ich minimalizowania

Staraj się unikać komentarzy typu „Nie ma się czym martwić” albo „Nie płacz, to nic takiego”. Wiem, że często to mówimy z dobrego serca, jednak skoro dziecko płacze, to dla niego wydążyło się cos trudnego. Musimy je przyjąć takie jakie są, bo nie muszą być logiczne, ani takie same u wszystkich w tej samej sytuacji.

Wspieraj w radzeniu sobie z emocjami

Zachęć dziecko do znalezienia konstruktywnych sposobów radzenia sobie z trudnymi emocjami. Może to być rozmowa, rysowanie albo po prostu zabawa na świeżym powietrzu.

Zrozumienie emocji dziecka wymaga od nas empatii i cierpliwości. Wiem, że to nie zawsze jest łatwe, ale oto kilka rzeczy, które mogą Ci pomóc:

Obserwuj zachowania

Zwracaj uwagę na to, jak zachowuje się Twoje dziecko, co wydarzyło się przed wystąpieniem sytuacji trudnej? Często wybuchy złości mogą być wynikiem frustracji albo poczucia bezsilności. A czasem to po prostu głód lub zmęczenie.

Rozmawiaj o emocjach

Regularne rozmowy o uczuciach pomagają dziecku zrozumieć, że emocje są naturalne i ważne. Pytaj, jak się czuje, i dziel się swoimi emocjami w odpowiednich momentach.

Bądź cierpliwy/a

Nie zawsze od razu zrozumiesz, co dziecko czuje. Daj mu czas i przestrzeń, by mogło wyrazić swoje emocje w swoim tempie.

Przykład wspierania emocjonalnego

Wyobraź sobie, że twoje dziecko wraca ze szkoły i wygląda na zdenerwowane. Zamiast pytać „Co się stało?” lub stwierdzać „Nie przejmuj się, wszystko będzie dobrze”, spróbuj podejść do tego inaczej. Możesz powiedzieć: „Widzę, że coś cię martwi. Chciałbym o tym porozmawiać, kiedy będziesz gotowy”. Daj dziecku czas na przemyślenie i wyrażenie swoich uczuć. Kiedy zacznie mówić, słuchaj uważnie i nazywaj jego emocje: „To mogło być frustrujące, kiedy…”.